Publiciteit. Of het gebrek eraan...

Wie zit te wachten op een keramisch verhaaltje, zal nog even op zijn honger blijven zitten. Deze keer gaan we de promo-tour op. Wees gerust, het gaat wel allemaal over klei en keramiek...
Eerst en vooral moet ik me verontschuldigen bij al wie er zonder GPS aan begint om De Koploper te zoeken: er staat nog steeds geen bord aan de gevel van de nieuwe winkel. Kijk dus zeker eerst even hier bij de pagina "winkel" of de startpagina van de site http://www.dekoploper.be/ en bestudeer de foto van de straatkant van het gebouw, het zal je veel ellende besparen.
Ik heb het verhaal van het "waarom" al meerdere keren verteld en ook zelf de perikelen aanhoord waarbij mensen rechtsomkeer maakten, ten einde raad de zoektocht om nummer 138 te vinden gestaakt, of zelfs vertrokken waren zonder het nummer te memoriseren, in de veronderstelling wel een groot bord met duidelijke aanwijzingen te zullen bespeuren. Helaas, helaas, dat stukje is nog niet in orde, geen verbetering sinds de verhuis...

Wel zijn we nu een maand op post en ik mag nog elke dag verschillende keren horen hoe aangenaam de winkel wel is en wat een verbetering de nieuwe locatie bracht. (Van wie het dan toch gevonden heeft, uiteraard.)
's Avonds, als ik de verwarming uitdraai en de lichten doof, overloop ik mijn twijfels en merk dat ze het pleit verloren hebben. Alleen voldoening zindert in het avondrood, glimlach ik blij.
Maar, voorlopig geen bord dus.

Wat zijn dan wel de troeven van de nieuwe zaak?
Ruimte. Laat ruimte luxe wezen. Geen plekje zoeken om een artikel tot zijn recht te laten komen, neen, in tegendeel, soms moet ik nu zoeken waar het staat...
Klei, mevrouw? Zal ik u even wegwijs maken in de soorten? Draaiklei, welke kleur, poederchamotte of niet, om te reduceren, voor ijzerblauw? Duitse? Franse? Blauwe of groene klei? O had u liever porselein? Graag eens een andere kleur om te boetseren? Oh, u wil mengen?! Geen probleem. Eens aan de slag met 4 mm chamotte?
... Klanten vertellen me dat ze graag snuisteren in de KleiNatie... Al dan niet met gids.
En ik hoef niet meer naar de kelder.

Dan gaan we bakken. Praatje over de kwaliteit van de Rohde ovens. Mooi gamma deurovens en topladers in allerlei prijsklassen. Mooie afwerking: deur van de toplader met gasveer, zodat die niet plots dicht kan vallen. Kwetsbaar thermokoppel steekt niet uit tussen de stenen, computersturing standaard met 5 voorgeprogrammeerde stookcurves, die je uiteraard naar wens aan kan passen. Wil u liever nog meer mogelijkheden? Gewoon een andere sturing en we kunnen bijvoorbeeld gecontroleerd afkoelen...
Over die ovens wil ik nog iets kwijt. Als je graag een grote oven wil, dan moet je al vlug overstappen van tweefasige stroom naar 3 fasen omdat anders je toestel onwaarschijnlijk veel Ampère stroom zou gaan trekken. Voorheen zei ik wel eens dat je moest bedenken dat je zo'n oven wel vol moet krijgen omdat je anders een lege oven moet aanzetten en dat niet economisch is. Nu heb ik zelf een grote oven die bij een steengoedstook wel 115 kW en meer verbruikt. Overlaatst was er een belangrijk werk krom getrokken en moet ik, door tijdnood gedwongen mijn oven stoken, amper voor 1/4 gevuld. Ik ben nogal zuinig met energie en dus deed dat pijn. Groot was echter mijn verbazing toen ik merkte dat mijn oven voor dezelfde stook 27 kW had verbruikt!!! Er stonden natuurlijk bijna geen ovensteunen of -platen in, maar toch betekent het een kwart van het verbruik voor een kwart van de inhoud. Dat is een zeer belangrijke vaststelling! Je hebt dus geen kleine oven nodig als je toevallig eens minder gaat stoken.

Gereedschap? Mirette en spatel, klopper en harp, lomer of stokspons, zeef en tang, het hele orkest is kompleet! Snuisteren in de kast of kijken op de kaart, stel de menu maar samen.
En over koken gesproken, de ingrediënten van je glazuurrecept staan alfabetisch opgesteld.
Of liever kant-en-klaar? Op welke temperatuur? Duncan onderglazuurtjes in alle kleuren van de regenboog, netjes overzichtelijk op een rij. Glazuur voor 1000-1060°C, aardewerk, of liever wat hoger, maar nog net geen steengoed? 1130-1170°C? Of gaan we toch voor safe gebruiksgoed? Taurus-glazuren? En een gouden biesje, hoe doe je dat? Kan ik ook tekenen op mijn biscuit? Schilderen op porselein? ...

Of gaan we dansen? Rondjes draaien op de schijf? Zonder schijf? Boetseer- of draaischijf? Walsen? Persen? ...

Benieuwd wat er boven aan de trap is? Een rondleiding, met alle plezier!
Nog wat uitleg en tips als gebruiksaanwijzing, ik deel alles wat ik weet met de glimlach!

Geen gegraaf naar pasmunt meer, u kan nu ook met de kaart terecht.
En o ja, ik was het zelfs nog vergeten, u kan de wagen parkeren naast de deur.
Als u het gevonden heeft, uiteraard.

Een dagje cursus...

Het was nogal een drukte zaterdag... Al vanaf de opening van de winkel waren er ook cursisten. De leerling-mallenmakers kwamen samen om er nog eens flink een dagje een paar lappen op te geven en zich goed voor te bereiden op de komst van Monika Patuszynska, net voor Pasen. Druk werd er besproken, gevijld, uitgerekend, ingezeept, gips aangemaakt, gegoten en weer opnieuw een vorm boven gehaald...

Dit alles in opperste concentratie!
Beneden liep ondertussen ook de winkel gezellig vol geïnteresseerde klanten...

Voor ik het goed en wel besefte, zaten we aan tafel voor een korte lunchbreak om er even later weer eens goed in te vliegen.
Tegen twee uur kwam de nieuwe shift pottenbakkers-in-spe toe. Korte inleiding over het oh-zo-belangrijke-kneedritueel en dan mochten de absolute beginners plaats nemen naast enkelen die er zich wel eens vroeger aan waagden en nu graag nog een reeksje wilden volgen.

Er heerste een zoemende-bezig-bijtjes-sfeer voor de rest van de namiddag. Persoonlijk behoorde ik niet tot de doorsnee werksters in deze bijenkorf, ik kon niet echt geclassificeerd worden bij de draaiers, noch bij de gieters, maar al snel leek ik een beetje op Maya-de-alarm-bij... Ik haalde materiaal  en klei aan, probeerde wat in te springen hier en daar als er een probleem(pje) opdook, maar vooral: mijn hoofd kreeg een gezond zuiders kleurtje van al die drukte ...


En ja, lieve cursisten, in al deze drukte, vonden jullie ook nog de tijd om even pannenkoeken te proeven en te kopen ten voordele van onze Chiro Zandberg, waarvoor mijn welgemeende dank!

Ik hoop dat ze jullie gesmaakt hebben na deze actieve (namid)dag!

Over tajines enzo...

De draaisessies lopen goed, er zitten weer getalenteerde mensen in de cursus. Enkele van hen hebben al wel eens een reeksje gevolgd en komen alle vaardigheden opfrissen, anderen ontdekken voor het eerst het plezier om zelf potjes te bakken. Rustig en ontspannen zijn is de boodschap en al snel hoor je hier en daar hoe therapeutisch deze activiteit werkt.
Vorige zaterdag was het tijd voor de les waarin het beginnertjeslef zijn tanden toont. Het is een terugkerend fenomeen dat wie al een tijdje "meedraait" plots zin krijgt om eens wat meer gewicht in de schaal, eh, op de schijf te gooien. Sommige zijn daar voorzichtig in en klimmen met een paar grammetjes, terwijl voor anderen al snel de kilo gaat lonken. Het is best wel een spannend gevoel om jezelf eens uit te dagen, ik kan er zeker van meespreken. Maar toch, is er een klein minpuntje aan verbonden, voor mij persoonlijk dan toch. De emmer van de mislukte probeersels krijgt dan plots last van overgewicht, het deksel kan er nog nauwelijks op, klei puilt eruit. Nadien heb ik dan wel behoorlijk wat recuperatiewerk. Zolang het de spuigaten niet uitloopt, zit ik mee te genieten, maar trop is teveel, zoveel weze duidelijk...
Draai het hoe je wil, ergens in een van die rondjes kom je jezelf tegen. Kan best leerrijk zijn.

Op zoek naar een extra schijf om nog iemand te laten deelnemen aan de cursus, kreeg ik te horen dat het bij die bepaalde persoon niet de moment was om zijn schijf uit te lenen, want hij moest tajines draaien, 15 geloof ik. En daarmee zit je dan even in zuiver functioneel draaiwerk. Daar waar in onze Westerse wereld serviesgoed uit China onze eigen pottenbakkers werkeloos houdt, maakt het dan weer geen schijn van kans in de traditionele vakantielanden zoals Griekenland, Marokko, Spanje... Wie kwam er wel eens thuis met een exemplaar? Of beter, wie niet?
Een klant van mij vertelde dat ze eens jaren geleden een mooie vaas had meegebracht. Na enige tijd lag de stoflaag toch een beetje te dik en besloot ze haar vaas eens flink af te spoelen, buiten in de zon. Meteen de lans erop. Groot was haar verbazing toen haar vakantieherinnering voor haar ogen wegsmolt. Het ding bleek niet eens gebakken. Het had wel een vliegtuigreis in de de koffer overleefd!!!
Tja, de traditionele pottenbakkers uit deze landen houden er vaak andere gewoontes op na dan hier. Uiteraard ligt de oorzaak voor een groot deel bij het feit dat er daar soms prachtige plastische kleisoorten worden gedolven. Meestal rood, veel ijzeroxide erin en daardoor té vervuild om nog steengoedtemperaturen aan te kunnen.
Hoe zat dat ook weeral? Die baktemperaturen? Het is een veel voorkomend fenomeen, de onwetendheid van de beginnende keramist. Hij of zij heeft zo'n landen bezocht en het rode aardewerk gezien. "Ze koken daar toch ook in?"

De meest "zuiver" klei, heel vaak witte klei, bevat een minimum aan vervuilende elementen, zodat je hem op een hoge temperatuur kan laten versinteren, wat wil zeggen dat de porositeit minimaliseert en hij, naar onze Westerse hygiënische normen, bruikbaar wordt voor voeding, er m.a.w. geen voedingsresten in blijven zitten. Het feit dat die darmen van ons gevoeliger zijn voor de conditionering van het voedsel op toeristische plekken, dan die van de inboorlingen zelf, houdt zeker verband met de normen die hier gehanteerd worden.
En als er een pleidooi moet worden gehouden door jeugdbewegingen om je kind eens flink buiten te laten spelen in het zand en in de modder, dan kan je jezelf beginnen afvragen of we écht zo goe bezig zijn...
De aardewerken tajine, zoals nog ander kookgerief, wordt vooraf in water gedompeld, zodat de scherf, die niet gesinterd is en dus wél poreus gebleven is, zich vol kan zuigen met water. Daarna wordt de wand ingesmeerd met zonnebloem- of een andere olie om weer terug af te dichten en glad te zijn.

Die échte tajine, gedraaid met rode klei, is meestal folkloristisch beschilderd. Eventueel eerst een crème engobe of wit tinglazuur als basis en daarna krijgt kleur vrij spel. De binnenzijde is meestal ongeglazuurd.
Naast de folklore van de decoratie, biedt (rode) aardewerkklei ook nog een voordeel. Misschien wat paradoxaal op het eerste zicht, maar: er is minder kans op breuk. "En ik die dacht dat steengoed sterker was????" Ja, fysiek sterker wel, maar minder shockbestendig.
De hoge steengoedtemperatuur zorgt ervoor dat het glazuurjasje als gegoten zit, a.h.w. één wordt met de body van de klei, wat als nadeel heeft dat als je plots gaat afkoelen dat jasje zo erg zal spannen dat de klei eronder zich totaal geen uitzetting kan permitteren, wat voor scheuren kan zorgen.
Meestal komt het wel niet zo ver, want een tajine haalt bij het sudderen niet de temperaturen die nodig zijn om klei te doen veranderen van volume. Je mag dus wel je tajine in steengoedklei draaien en afwerken op de hoogste temperaturen (meer dan 1200°C) als je veilig wil spelen op hygiënisch vlak. Ik zou aanraden een klein gaatje te voorzien in de schouw van je tajine, de druk, je weet maar nooit...

Zou ik nu zelf de deur hebben open gezet?
Hoeveel gewicht moet je kunnen centreren om een tajine te maken? En een kleintje dan?
...