Leermeesters.

Bij vroegere meesters in de schilderkunst zag je dat vele leerlingen ervan moeite hadden om los te komen van wat ze hadden geleerd. Schilderen leek op die manier een beetje een ambacht: je leert de technieken en daarna moet je die zo goed mogelijk toepassen. Er je eigen accent aan geven lijkt wel de belangrijkste hindernis van het parcours. Toch vind je hier en daar leerlingen die hun leermeester doen verbleken, neem nu Rubens als leerling van Otto Van Veen, "Van WIE???" hoor ik nu denken, Otto Venerius misschien dan???

Maar je mag leermeesters en hun invloed niet onderschatten. Zelfs autodidacten halen meestal ook wel ergens de mosterd. Je kan nu eenmaal niet blijven het warm water uitvinden... Alhoewel, je hebt water op 30°C, op 35°C, zelfs op 32.25°C of op het kookpunt... en da's niet hetzelfde voor puristen!

Origineel? vernieuwend?

Ik ken mensen die gewoon niet willen zien wat andere(n) (keramisten) doen omdat ze dan kunnen stellen dat ze het idee helemaal alleen gevonden hebben. Ze vergeten dan dat zo veel meer hen beïnvloedt dat hun vondst misschien toch dezelfde wortels heeft als die van anderen.
En in deze over-geïnformatiseerde wereld zou je wel wanhopig moeten worden als je persé iets nieuws wil doen. In tijden zoals die van Rubens, moesten mensen veel meer inspanningen doen om het werk van anderen te onderzoeken, Google kon hen niet helpen, noch TV of krant! Ik denk dat we daar erg weinig bij stilstaan, hoe belangrijk schilderkunst was in die tijd om iets visueel over te brengen.

Ook met de mallen heb ik vreemde dingen gezien en gehoord. Iemand zei me dat mallen niks voor hem was, terwijl hij al jaren ballen legt in isomo-vormen????? Tja, is een mal dan alleen mal als hij van gips is? Is dat niet gewoon een (basis)vorm als vertrekpunt?
Een ander beweert alles te draaien, terwijl hij er wel in slaagt 50 precies dezelfde vormpjes te maken met identieke kromming en wel heel erg dun. Een wreed artiest, zou ik zo stellen.
Wat is er in hemelsnaam mis mee als je een leuke basisvorm hebt en daar nog eens wat anders mee uit wil proberen? Mal maken, zou ik zo denken! En daarna creatief aan de slag gaan. Dank u, Monika Patuszynska. (Voor wie deze blog voor de eerste keer leest, even het label onderaan aanklikken en dan begrijp je de allusie.) Als potentiële leermeester kan ze tellen, haar motto is, zoals dat bij de ideale lesgever is, voor mijn part: ik geef je de middelen die ik heb, doe er iets mee volgens je eigen kunnen en vermogen en geef er je persoonlijk cachet aan. Daarom is niet iedereen geschikt als informatief instructor, sommigen hebben het er moeilijk mee dat ze al die moeizaam vergaarde kennis nu meteen zomaar te grabbel gooien. Anderen zijn heel bang dat er "gekopieerd" zal worden. Nu, wie wil namaken en zelf geen ideeën heeft, zal er toch in slagen je werk uiteindelijk te imiteren, of je nu les geeft of niet.

Een hele generatie pottenbakkers hebben één groot primair leermeester: Bernard Leach. Hij bracht de Oosterse denkwijze en enorme keramische ervaring in de Westerse keramiek en velen zijn hem daarin gevolgd. Toch maken zij niet allemaal hetzelfde.

Leermeester zijn komt vanzelf, als je wat te vertellen hebt en bereid bent dat te doen. Het gaat natuurlijk niet écht zo vlot, het zijn vaak ellenlange processen van vallen en opstaan om tot een inzicht te komen en dat dan nog boeiend over te brengen.

Maar leerling worden en die rol dan nog met de nodige eerbied spelen, dat is ook een hele kunst. De nodige afstand nemen van het voorbeeld, durven je eigen ding doen met de info, goed wetende dat de leermeester wel eens afkeuring zou kunnen hebben van jouw visie, opnieuw zoeken en fouten maken... Om dan tot je eigen resultaat te komen, waarin de inbreng van de verworven kennis duidelijk helemaal verwerkt en herwerkt is... Het is een hele kunst, leerling zijn.

Te veel van het goede.

Heb dat nooit echt aangekund, te veel van het goede. Dan klikt er iets in mij, dan voel ik me in het nauw. Dan ga ik gekke sprongen maken. In het beste geval: luide muziek, in het slechtste: de boel opblazen, alles verknoeien. Veel spijt achteraf.

Ik ben al immens mooie dingen mislopen op die manier, daar ben ik zeker van.

Jaloers kijk ik naar anderen, die met schijnbaar gemak gewoon zichzelf blijven als geluk hen omringt. Je moet dat waarschijnlijk kunnen leren. Waar kan ik cursus volgen?

De jaren brengen wel wat wijsheid, ik leer afstand nemen, toch wel eens een tweede keer nadenken. Het buikgevoel volgen als dat blijft aangeven wat wel en wat niet de moeite loont. Stil staan als ik zie dat anderen aangeven dat ik juist zit.

Maar bang blijf ik. Een heel gekke ervaring eigenlijk...

Zo ook gisteren. Maakte alle administratieve werk af 's ochtends en reed toen naar Marnic. Een beetje helpen om de houtoven leeg te halen en, ik moet wel eerlijk zijn, ook mijn oogst binnen halen. Rustig, met wat grapjes tussendoor, wat uitwisselen van ervaringen en receptjes als dat ene stukje weer eens andere resutaten deed verbleken, halen we de oven leeg.

"Hoeveel van die kleine urnes heb je gemaakt, Marnic???" Hij lacht op zijn eigen manier en haalt een cijfer boven dat me doet duizelen. Hoe doet die vent dat? Eerlijk is eerlijk, je zou het hem misschien niet aangeven, maar hij kan er wat van. Piepkleine vaasjes, met bovenaan een gat waar nauwelijks zijn dikke vinger in past en een roosje als dop, pure poëzie op 10 cm porselein! Een catwalk van superpotjes met schattige dopjes!

Nog een reeks in die uitvoering en nog een andere...

De bowls en vazen van Monika geven stof tot nadenken... Veel stof. Al valt dat allemaal toch veel meer mee dan ik dacht, dat stof. Het moet moeilijk zijn voor haar om alleen foto's te zien en haar werk niet te kunnen vast nemen... Sommige stukken lijken een leven te vertellen, jaren in zee te hebben gelegen, potjes zijn vervormd tot schelpen bijna.

Af en toe worden er nieuwe banden gesmeed... Stukken voor eeuwig versmolten. Nieuwe schoonheid, meedogenloze stillevens die zich opdringen.

Ik oogst en oogst en oogst... Na een tijdje krijg ik het warm. Slechts één potje met deksel bevalt me niet, de rest maakt me gewoon blij. Of althans, zou me kunnen heel blij maken... Ik word alleen maar stiller.

Marnic doet dat af met een kreunende zucht als zo'n pot de kleuren draagt waarvan hij droomde.

Ik vat het allemaal héél langzaam. Heb nu thuis alles uitgestald in de serre in de tuin. Waarschijnlijk zal ik daar vanaf nu, zeker 100 keer binnen stappen om het te aanschouwen. Het aan iedereen willen tonen, misschien, of misschien ook niet.

Als het open deur is bij Marnic, volgende maand, laat ik het wel weten. Gaan kijken, zou ik zo denken...

Porselein draaien.

Straks mag ik weer. Als goede streber sta ik te popelen om weer naar de les te mogen. Gelukkig had ik de middelen niet om er eens uit te vliegen tijdens de paasvakantie en zal ik dus waarschijnlijk vanavond op tijd in de les zijn.
Ondertussen heb ik mijn eerste porseleinen theepotjes in elkaar gestoken en afgewerkt. Ze zijn nu maagdelijk wit biscuit gestookt. Straks begin ik aan de testen om ze te glazuren. Spannend allemaal!

Mensen vragen me wel eens of het nu allemaal zo anders is om met porselein te werken als je jaren steengoedklei gewoon was. Volmondig moet ik beamen dat het een behoorlijk andere aanpak vergt. Al bij het kneden is het verschil duidelijk. Daar waar het gewone klei plastischer maakt, lijkt het soms of het porselein totaal verandert. Soms lijkt je blok behoorlijk hard en voel je de versoepeling echt gaandeweg gebeuren. Op de draaischijf moet het allemaal wat sneller gaan, want al heel snel is je hompje verzadigd van het water en dan wordt het dweilen met de kraan open als je nog veel vormwerk voor de boeg hebt...

Als je er dan toch in slaagt iets representatiefs te produceren, vraagt de volgende fase heel veel geduld: het drogen. Het mag allemaal niet te snel gaan. Regelmatig controleren op vervormingen of barsten...
Nog een groot verschil met steengoed ligt in de handen van de krimp. Dan denk je dat je een reuze-pot gedraaid hebt... Maar na hoogbak blijft er maar een klein potje over...

Maar ik vind het heerlijk. De beloning die je krijgt voor al die inspanningen en je getoonde geduld. Soms is het werkelijk een feest. Porselein is al de moeite waard.

Ook eens proberen? Iedereen die al enige tijd draai-ervaring heeft verworven, kan er zich eens aan wagen in het eerste weekend (vrijdagavond 4 en zaterdag 5 juni) van de reeks "Draaien in de zon". Dirk Vanhaeren toont je de kneepjes om je eerste pogingen tot een goed einde te brengen. Vakantie, plezier en ontspanning en je hoeft er niet eens voor te vliegen door fijn porseleinstof, draaien is genoeg...
Alle info vind je hier: Porselein draaien.

Eyjafjallajökull.

Wat heeft een mens met vuur? Tja, ikke niet te veel deze laatste dagen... Net toen ik zaterdag het middagmaal in zeven haasten aan het toveren was en ondertussen over de avond- en nachtactiviteiten van de jongste aan het onderhandelen was, belde Marnic mij op. Hij had mijn blog net gezien en liet me weten dat we welkom waren op ... het "after-firing-partytje" die avond. De oven was vlotjes op zijn temperatuur geraakt en had zijn uren gedaan, zodat ze om 7 uur die ochtend de boel hadden stil gelegd. Het risico van de laatste stookploegen, merkte hij fijntjes op...

Ik kon er niet echt mee lachen, groooooote teleurstelling, daar ging mijn restje vakantiegevoel! Te omschrijven als: het No-Martini-no-party-gevoel. Champagne van het ijs gehaald en feestje afgebeld. Marleen en Marnic bedankt voor de uitnodiging, meefeesten met de échte stokers en je voelen als de stand-in, nee bedankt. Ik denk dat een mens geen recht heeft op een finaal vreugdevuur als hij het kamp niet heeft doorleefd.

Ik heb gereageerd als een echte dame: die zaterdagnamiddag ben ik op shopping gegaan. Ik had die K-affaire in Kortrijk nog niet gezien en ik heb het daar eens flink onveilig gemaakt. Philippe zegt dat hij een appeltje te schillen heeft met Marnic, want dat deze tegenslag hem wel wat geld gekost heeft...

Na thuiskomst vul ik mijmerend mijn oven, elektrisch, computer-gestuurd, zonder problemen, zonder veel vuur...

Ik open later op de avond mijn mails. Wat nog mocht smeulen van verhoopt vakantiegevoel, verdwijnt ook stilaan.

Maar dan plots, oh, heerlijk cynisme, toch weer iets vurigs. Een bericht van mijn vriendin, nieuws uit Thailand. Wel wat minder vrolijk dan de vorige... Ze heeft jaren verlangd en uitgekeken naar deze reis en nu zit ze daar, vakantie gedaan en beleefd, en ze kan niet naar huis. Haar echtgenoot heeft het moeilijk in de tijd dat ze weg is, een aantal problemen die hij alleen heeft moeten verwerken, traumatisch voor een man die gewoon is dat zijn vrouw altijd naast hem staat en voor hem zorgt. De terugreis is voorzien langs Denemarken, wat dus helemaal geen optie is in de walmen van roet en stof van de Eyjafjallajökull-vulkaan. Die luchthaven dreigt voor onbepaalde tijd onbereikbaar te zijn... Haar man vertelt me later die avond dat ze enkele dagen zal moeten wachten en dan proberen in Europa te geraken met het vliegtuig om dan met de trein terug thuis te komen. Ik bedenk wat drama's vele vakantiegangers momenteel beleven... Stel dat je gewoon vast zit na een heerlijke vakantie, terwijl het dagelijkse leven hier morgen hervat. Het zal wel even duren voor je gewoon van je reiservaringen kan genieten, voor de nevel uit je herinneringen is opgetrokken.

En ja, ik zie het spektakel op de televisie en het doet me denken aan keramiek, aan de oven van Marnic, aan hoe de aarde voordoet waar de pottenbakker van droomt. Prachtige beelden, indrukwekkende natuur, de schaal is enorm, net of je met je neus op de essentie zit, mee in de oven. Vloeibare rotsen worden uitgespuwd, surrealistisch.

Later volgende week zal ik de resultaten van de houtoven ophalen, met een wee gevoel van gemis naar het avontuur zelf, maar wel in een nieuw kleedje! Vrije interpretatie toegelaten...

Vreugdevuur.

Wat heeft de mens met vuur? Wat hebben de keramist en de pottenbakker toch met vuur? Enfin, van die laatste groep kan je de pyromane trekjes al iets beter linken. Maar ook de jeugdbeweging beeindigt haar kamp traditioneel met een groot kampvuur.
Einde van de vakantie. Was het dan vakantie? Niet te veel van gemerkt.

De zon schijnt, mooi weer. Mijn klanten zijn goed geluimd en vol plannen. Wij ook. Als de winkel straks dicht is gaan we ons vreugdevuur doen oplaaien... Monika en Nadine, wacht nog even met dansen, we komen eraan!

Verslagje volgt later.

Porselein anders.

Monika Patuszynska is sinds 2 jaar de voorzitter van het symposium "Porcelana Inaczej" oftewel "Porcelain Another Way", een Internationaal Keramiek Symposium dat reeds voor de 33ste keer plaats vindt in Polen. Ze vertelde dat de dame die het voordien voorzat, er na 30 jaar afstand van wilde doen en zij het geheel van de ondergang heeft gered door die organisatie op zich te nemen. Het is dan ook een heel mooi initiatief. Vier grote keramische fabrieken zetten de deuren open voor Porselein-keramisten om er hun ding te komen doen.

Voor de volledigheid even de 4 werkplaatsen vermelden:
"Lapp Insulators", "Karolina", "Krzysztof" en "Walbrzych".

Waarbij de drie laatste grote productieeenheden zijn waar serviezen in porselein worden gemaakt, maar de eerste spreekt net iets meer tot mijn verbeelding. Het is een nederzetting van Lapp, wereldwijd de grootste producent van porseleinen isolatoren.

Monika vertelde dat ze van alle mogelijke soorten (porselein)klei gietklei probeert te maken. Ook met dit technisch porselein is ze aan de slag gegaan voor onderstaande bowls:

Toen ze hier was, kreeg ik de cataloog van "Porcelain Another Way 2009" van haar. Achteraan zat een cd. Ik heb eens in het boekje gebladerd, besloten dat ik al die kunstenaars nog wel eens zou bezoeken met mijn maatje Google en het even opzij gezet.
Deze ochtend bedacht ik opeens dat ik die cd wel eens wilde bekijken... Wat een overweldigende ontdekking.
Porselein anders, en hoe!!!

Het is een video, gemaakt door Michal Puszczynski (hoe je al die medeklinkers moet overleven zonder je tong in de knoop te leggen, heb ik nog niet ontdekt...). De man is zelf keramist, zijn abstracte porseleinsculpturen worden gestookt in een houtoven naar Koreaans model en zelf noemt hij ze "een buiging voor de Natuur, niets zonder de natuur, niets zoals haar". Het is een prachtige site, heel indrukwekkende realisaties.




Maar de video's die hij maakt zijn zo mogelijk nog intrigerender. Deze bij de cataloog bevat de volgende opname die zich afspeelt in de fabriek van Lapp. Het toont de aanmaak van de porseleinen blokken en hoe de isolatoren uit het blok gefreesd worden. Een bedwelmende reis doorheen de industriële archeologie van de fabriek levert prachtige beelden op. Ook zijn installatie van porselein, reeds gedroogde isolatoren of resten porselein die ten onder gaan aan zacht neervallende waterdruppels, geforceerde erosie, het maakt me stil...
Je kan de video's bekijken op Youtube met volgende link voor deel 1 en deze aan te klikken voor deel 2.
Een aanrader!

Monika@DKoploper

Monika gaf nog een derde keer haar presentatie op Vlaamse bodem. Af en toe merkte ze lachend op dat ik dat verhaal nu bijna zonder haar kon doen. Ik betrapte mezelf erop dat ik inderdaad minder concentratie nodig had en soms zelfs vooruit liep op het relaas. Ik ben dan ook niet meteen een professionele tolk en ik weet nu dat het moeilijker is dan je zou denken om een ander te volgen én te vertalen op de manier dat die persoon zijn verhaal vertelt.
Maar Monika is ook wel blij dat het nu ten einde loopt. Ze denkt dat ze genoeg over zichzelf meegaf aan het publiek. Ze staat te trappelen om weer eens rustig zelf aan de slag te kunnen gaan.

Al vrees ik dat dat laatste nog niet meteen voor morgen is. Straks vertrekt ze weer. Naar Korea, Mungyeong deze keer, voor het traditioneel Chassabal Festival, een bijeenkomst van keramisten die tea bowls en tea pots maken.

Daarna gaat de invulling van de Oosteuropese vleugel van het museum in Fuping China van start en ook daar speelt zij een belangrijke rol. Ondertussen bezoekt ze nog de Goudse keramiekdagen, de keramiekmarkt in Swalmen en in Frechen, Duitsland.

Geen wonder dat dit "uitstapje" haar als vakantie leek...

Ze zegt tevreden te zijn met een goed bed, lekker eten en wat te toeven tussen gelijkgestemden. Dat is haar idee van vakantie, dan is ze gelukkig.
Alle reacties waren, zover ik weet, unaniem, het is een madam die wat te vertellen heeft. Interessant, doordacht en heel open. Achteraf is het aan jou op wat met die info te doen!

Velen spraken me aan omdat ze te laat waren om in te schrijven voor de cursus Interactief Mallen Maken... Wel, voor hen heb ik goed nieuws: we doen het volgend jaar gewoon opnieuw. Zij vond het leuk, ik heb ervan genoten en het is gewoon voor herhaling vatbaar. Maak alvast plaats in je agenda!

Naast de workshops, kreeg ik ook het een en het ander mee van de Poolse cultuur. Het vreemde gebruik dat op Pasen jonge kerels door de stad dolen met een emmer water om de meisjes nat te gooien (?!!!) en hoe belangrijk Pasen is in dat grote Poolse land.
Waarom Monika in Denemarken heeft gestudeerd. Ze wist toen namelijk nog niet helemaal zeker wat ze wilde gaan doen en de Denen nodigden jonge Poolse studenten uit om hen gratis en gesubsidieerd onderwijs én verblijf aan te bieden, in de hoop dat het democratisch gedachtengoed zich op die manier snel zou verspreiden in Oost-Europa... Hoe ooit de Poolse regering op grote schaal het onderwijs hervormde en nu alle keramisten in dat enorme land hun vorming krijgen op dezelfde plaats: Wroclaw. Hoe er toen 11 kandidaten waren voor één plaatsje in de academie, ten tijde van haar inschrijving, 11 man per plaats van de toegelaten 10! Lachend relativeert ze haar eigen status met: "nu zijn er dat zo veel niet meer, jongeren zijn veel slimmer, ze weten dat je niet rijk wordt van keramiek!"
Ik zag haar bedenkelijk kijken toen ze de radioberichten volgde via het net over de vliegtuigcrach van de voltallige Poolse regering.
Ze toonde een leuke foto van haar nichtje, dochtertje van haar tweelingzus, een foto die leek op de hare als ze doorheen de mal kijkt, op een vorig artikeltje...
Kortom.
Ik heb ook heel erg genoten van de mens, Monika Patuszynska!

Personeel.

Ik betaal de tol voor mijn organisatiedrang... Monika in de workshop Interactief Mallenmaken, Monika @ Syntra en Monika @ DKoploper, ondertussen nog wat BTW invullen en facturen schrijven, anderen om facturen vragen, bestellingen draaiende houden, houtovenstook voorbereiden bij Marnic...


Monika doet ook mee.

En, weet je, ik volg ook nog "Porselein draaien" op Syntra West in Brugge en daar moet ik dan nog een theepot voor maken, dus doe ik dat, tussendoor, naast wat glazuurtestjes en wat administratief werk. Tja, ik wil dat goed doen. Een strebertje? Ze neuriën het liedje "Ik wil de grootste hebben..." Vind ik dat leuk??? Ik weet het niet écht zeker.......?!!!!!!!!!!

Vragend, bijna smekend kijk ik mijn leraar aan, mijn inzet en mijn overtuiging, mijn blogartikeltjes naast mijn werkje én presentatie op Syntra, mijn toewijding aan Monika, het moet gewoon genoeg zijn, ziet hij dan niet dat ik smelt voor het werk van die madam? Monika is zo zelfzeker in wat ze doet, ze doet het ook allemaal heel goed: ze verenigt design en ambacht op een poëtische manier.

Ze doet wat ik zou moeten doen, maar ik heb het zo druk met De Koploper. Dat ventje vraagt ook aandacht, zonder mij wil hij niet verder. Zonder mij zakt hij neer op zijn luie kont. Hoe vertaal je dat allemaal in je werk?
...

Mijn "personeel" laadt mijn camionette. Ik laad cijfertjes in de laptop. Tussendoor zijn er de kids van de Grabbelpas. Ik voel me plots vrij, voel me 5 of 6 jaar, boetseren wat je ziet, wat je denkt... Heerlijk! Het zijn 2 ontspannende ochtenden, ook voor mij. Mooi weer, ik trek mijn rokje aan en mijmer over de lente, voel me vrij, warm mijn benen in de lentezon.

Ondertussen heb ik alles geprobeerd wat Monika doet. Met gemengde gevoelens, ik wil niet doen wat zij doet, maar hoe pas ik dat in mijn eigen werk in? Ik heb wat tijd nodig.

En tellen, ik moet heel veel tellen. 't Is nochthans niet moeilijk als je je één voelt met een ander: 1+1=2 of is het heel gewoon 1? Aards of hemels, wat zijn de maatstaven? Ik droom, word wakker, ken de grens niet meer.

Mijn moeder verwelkomt me op Pasen met: "Waar zijn die ogen die de zon uitdagen naartoe?" Ze serveert me vitamine C i.p.v. paaseieren, ik begrijp haar hint. Tja, mam, de passie, hé?! Ze glimlacht en even zie ik die glinstering in haar ogen, tja, kan 78 jaar haar vuur doven?

1, 2, 3, 21% BTW, hoeveel krimp? 15% ?
Morgen oven legen, kan niet wachten, wat zullen die testen vertellen? Nog 8 uur wachten.

Monika @Syntra

De kritische reporter zou schrijven dat de uiteenzetting die Monika Patuszynska vrijdagavond in Syntra gaf nét iets minder gestructureerd was dan bij de opening van het workshop-weekend bij De Koploper een week voordien. Maar ach, als hij dan toch zo opmerkzaam was, dan zou hij ook kunnen vermelden dat ze veel meer uitweidde over haar voorgeschiedenis, enkele interessante zijsprongen wat meer uitdiepte.

De man zou vast gefascineerd worden door haar openheid, de bereidwilligheid waarmee ze haar technieken blootlegt en daar waar ze faalde niet verhult. Toch weer even kritisch zou hij opmerken dat ze moe leek, waarna hij deze opmerking glimlachend voor zichzelf zou houden, na haar oprechte verontschuldiging dat dit toch geen uur voor haar was om nog te gieten, thuis doet ze dat bij het krieken van de dag.

En toch, de speelse gedrevenheid waarmee ze haar mal in elkaar puzzelt, haar vraag om het publiek van de stoelen te laten komen om het practische gedeelte van dichtbij te volgen, de vakkundigheid waarmee ze haar gietwerk onthult door de brokken gips los te peuteren... Je zou zweren dat ze er met plezier nog tien zou gieten deze avond!

Monika is een aangenaam verteller, technisch onderlegd door haar ervaringen. Ze spit uit waar ze aan begint, haalt alles uit de gekozen techniek, probeert ieder idee uit, tot ze vindt dat ze alles heeft gedaan wat er op die manier te ontdekken valt. Dan doet ze een paar passen achteruit en bekijkt waarmee ze bezig is. Ze plaatst het onderdeel terug in het geheel, beslist welk aspect van deze techniek interessant blijft om mee te werken en zoekt uit hoe ze verder zal gaan. Monika heeft duidelijk niet één uitgestippelde weg die ze bewandelt, maar wel een stafkaart waarop ze kiest welk pad wel eens iets op zou kunnen brengen en gaandeweg haar route bepaalt.

De reporter vouwt zijn notaboekje dicht, staat recht om het gietwerk te volgen. Reikhalzend kijkt hij plots heel geïnteresseerd mee met keramisten en pottenbakkers, pottenkijkers deze avond, hoe Monika details bespreekt van het gieten in een mal. "Details? Is er dan zo veel te vertellen over het kopiëren van stukken?", betrapt hij zichzelf, plots weer kritisch. Mallen het wordt toch vaak afgedaan als minderwaardig? Kopiëren klinkt vies in artistieke middens. Monika vertelde dat dit net haar grootste uitdaging was geweest en de reden waarom ze eraan begonnen is. Ze wilde bewijzen dat je met mallen verder kon reiken dan meermaals identieke stukken produceren. Het interesseerde haar te balanceren tussen industrie en kunst. In Polen lopen de opleidingen design en kunst de eerste jaren samen. Is dat geen ideale combinatie? Is kiezen tussen artistiek creëren en doelgericht ontwerpen onafwendbaar? Moet functionaliteit zich aan zijn grenzen houden?

De reporter verlaat zuchtend de zaal van het mooie Huize Arnolfini. Peinzend rijdt hij naar huis, hoe zal hij het destructieve aspect van Monika's werk met mallen belichten naast haar constructieve bijdrage aan "ordinair gietwerk"? Thuis klikt hij zijn laptop aan, surft even over het net, googlet nog eens haar naam en beslist dat hij de derde versie van haar verhaal wil horen, zaterdag 10 april in De Koploper.

Die nacht puzzelt hij zijn dromen in elkaar.