Pagina's

dinsdag 31 maart 2009

Fritz Rossmann

Fritz en het porselein. We hebben het mogen smaken tijdens de afgelopen dagen, Fritz weet heel veel over de materie. Eerst heeft hij wat over de vindplaatsen, de soorten, beroemde namen in de porseleinwereld en over de geschiedenis verteld.


Fritz had voorbeelden bij van zijn werk en dat van collega's.



Hij bracht ook interessante litteratuur aan. Tijdens de lunch ging de informatiestroom gewoon door.
Hij besprak de verschillende soorten porselein en hun eigenschappen, hoe zijn ervaringen zijn met Limoges (FR), Valentines (UK) en Southern Ice (AU). Vooral de laatste soort draagt zijn voorkeur weg. Hij vindt dat deze soort heel wit is, zeer mooi translucent wordt, vaak een mooie craquelé aan het glazuur bezorgt en vooral ook erg goed te draaien valt.

Zoals in vorig berichtje te lezen viel, heeft hij zijn eigen kneedmethoden en ook het moment van verwerken kwam ter sprake. Fritz houdt van een grapje bij wijle, maar geeft ondertussen veel interessante info door.

Naast het draaien met porselein, besteedde hij ook aandacht aan het decoreren. Hij toonde hoe je met gekleurd porselein kan werken en porseleinengobe moet aanmaken.


Belangrijk is ook wanneer precies je welke techniek kan toepassen.

Allerlei tips werden gretig door het publiek verwerkt.


Uiteraard werd er ook gepresteerd door de deelnemers. Fritz had bewondering voor het algemeen niveau van de groep, de verscheidenheid van hun werk en de hun inzet.

In de laatste ronde, op zondagnamiddag mochten er verzoeknummertjes komen. Hij dolde wat met speciale vormen en draaitechnieken, haalde regelmatig zijn Borat-lookalike-nummertjes boven en genoot van de aandacht bij het nemen van foto's en maken van filmpjes.

De sfeer zat er goed in!




zondag 29 maart 2009

Hoe Fritz mij leerde kneden...

Voor wie er nog aan zou twijfelen: Fritz is in the house!

Fritz Rossmann is een heel bekwaam vakman als het over porselein gaat, zoveel is zeker en daarover later meer. Maar hij is ook een charmante man die goed het publiek kan bespelen, een echte entertainer, rustig en zelfzeker.

Een voorbeeldje. Ik ben eigenlijk echt een leek in het draaien met porselein. Enfin, ik was een leek, ondertussen heb ik mijn doop gehad. Maar na 2 gelukte kelkjes, liep het toch even mis, omdat ik ook zo'n ingewikkeld nummertje op wou voeren, zoals de meester me had getoond. Dus vroeg ik of ik de porseleinklei nu gewoon terug mocht kneden en hergebruiken. Fritz zei dat het niet zo maar kon en kwam bij me staan. Hij nam de klei over, verdeelde hem in 3 balletjes en legde ze naast elkaar op mijn draaischijf. "Kijk", zei hij, "Je moet ze eerst even laten liggen en dan..." en toen begon hij te jongeleren met die drie porseleinkleiballetjes.
Hij heeft er applaus voor gekregen.
Ik moet toegeven dat na nog een flinke kneedbeurt, want die bleek toch ook nog nodig, het draaien beter lukte! Ik ga nu nog dat jongeleren onder de knie moeten krijgen...

zaterdag 21 maart 2009

Voor de (on)gelukkigen...

OPGELET!

Voor de ongelukkigen:

De Koploper zal uitzonderlijk GESLOTEN zijn op vrijdag 27 en zaterdag 28 maart.



Voor de gelukkigen:

De Koploper is gereserveerd voor de workshop met FRITZ ROSSMANN van vrijdag 27 t/m zondag 29 maart.

vrijdag 20 maart 2009

Zelfbeklag...

Af en toe mag je jezelf laten gaan, vind ik. Dat doet een mens goed, jezelf eens flink wentelen in zelfbeklag, als een vers aardappelrolletje in eiwit en paneermeel. Kroketje afbakken, smullen, genieten en je kan er weer tegen!

Bij deze.
De draaicursus is voorbij, iedereen heeft weer nieuwe plannen, sommige zal ik terug zien bij de zomercursus, anderen gaan hun eigen weg, weer anderen zie ik volgend jaar terug om bij te leren en nog weer anderen verschijnen wel in een andere cursusje...

Maar ik zit nog wel met een paar souveniertjes. Er is nog een volle oven potjes biscuitbrand aan het afkoelen, er staan er nog enkele te drogen in de kelder en ik zit met dozen vol potjes die de deelnemers nog gaan komen glazuren in april. Die zal ik dus even een plaats moeten geven.
Er lukt veel te veel! Mensen, jullie hebben veel te hard gewerkt!

En...
Er staan nog 3 emmers, grote volle emmers kleislib om te recupereren!
Omdat ik regelmatig de vraag krijg hoe ik dat allemaal terug verwerk: info. Als je op deze link klikt, kom je op een andere info-blog terecht die een beetje gereserveerd is voor het serieuzere, informatieve verhaal. Hier kan je af en toe een berichtje over een kleisoort, een techniek of zoiets vinden. Ik doe mijn best om de zaken wat gescheiden te houden, maar, nu ik toch aan wat zelfbeklag toe ben, 't is niet altijd gemakkelijk.

Als je echter bijvoorbeeld alles op deze blog wil lezen wat er over de cursus pottenbakken is verschenen, dan kan je onderaan het artikel op het label pottenbakken klikken en dan worden ze allemaal netjes onder elkaar gezet.
Daar heb ik ook aan gewerkt en tijd in gestoken... (het zelfbeklag voeden...)

donderdag 19 maart 2009

Kleur.

In mijn studententijd heb ik les gekregen van Walter Leblanc. Het was een boeiende man. Zijn naam bewijst hoe grillig het spel van het lot kan zijn. Walter Leblanc, "de witte" ter verduidelijking, heeft ons toen heel veel geleerd over kleur en de interactie met licht en structuur. Zijn opdrachten vielen onder practijk, maar ze vroegen zeer veel inzicht en research.



Via hem kwam ik ook met mijn neus in een van de grootste kleur-bijbels terecht: Colour (of wat dacht u?), samengesteld door prominente kleurexperts, psychologen, architecten, kunstenaars en ontwerpers en vertaald als ... Kleur (of wat dacht u?) door Dr. J. Walraven. Mensen van mijn generatie, en nu voel ik mij heel oud met deze zinssnede, die ook maar iets met kunst of zoals in mijn geval met ontwerpen te maken hebben gehad, koesteren vast nog een exemplaar van dit naslagwerk in hun boekenkast... naast het klassiek erkende werk van Johannes Itten over de kleurenleer, de relatie tussen kleur en kunst.
Het eerste is een groot en zwaar boek, onvoorstelbaar dat je zo veel over kleur kan vertellen. Maar de eerste regel van de inleidende tekst op de flap zegt alles: "Kleur wordt wel het meest potente middel tot communicatie en waarneming genoemd." Mooi is het ook dat er aandacht wordt besteed aan de fysisch theoretische benadering, gesteund op de theorieën van Newton, naast de benadering van Goethe, die als kunstenaar en verklaard tegenstander van de vorige, kleurbeleving centraal zette. Als we heel even de eerste volgen, dan blijkt dat kleur, net zoals tijd, voor een deel een fictieve ervaring is, zodat hij dan de vingertoppen van zijn tijdgenoot, de tweede, kan aanraken. Kleur is iets wat voorwerpen, structuren en allerlei eigenschappen van ondergronden doen met het licht dat als een bundel van stralingen met verschillende frekwenties en golfbewegingen door de zon wordt uitgezonden en je hebt een (goed werkend) oog nodig om deze informatie te vertalen. Het wordt al gauw heel theoretisch als we hier verder over gaan nadenken en lezen, maar, om het heel simpel te stellen, de zon of de lamp hebben we nodig als bron, een voorwerp met zijn textuur als vervormer en een oog als ontvanger.
Onze ogen staan niet los van ons lichaam, ze hebben interacties met andere ervaringen.

Kleur is zeer innig met ons en onze culturen verbonden. Vele primitieve stammen beschilderen hun lijf met "oorlogskleuren" alvorens ten strijde te trekken, vele godsdiensten scharen zich rond hun eigen kleurensymboliek. De natuur dan weer heeft ons geleerd dat een eetbare appel groen, rood of geel is. Een blauwe? Tja, dan denken we niet langer aan voedsel, maar meer aan kunst of zo. Rood, zo zit het in de genen, maakt ons alert, het kan afschrikken, zoals de rode kleur van bepaalde kikkers roofvogels moeten afschrikken, maar het kan ook opwinden, een eigenschap die veel terug komt in de erotiek. Kleuren kunnen misleiden, verhullen en onthullen, suggereren of uitschreeuwen... Het is een bouwsteen voor kunstenaars.



Kandinsky


De mensheid is al in vroege tijden op zoek gegaan om zich meester te maken over dit fenomeen. Van schilderingen zoals in de grotten van Lascaux in de Dordogne, waar de maker(s) slechts beschikten over 3 pigmenten: rode en gele oker (ijzerverbindingen) en mangaan, en eventueel wit door de calcietkristallen, tot het rijke pallet van het traditionele Indiase textiel.

In de Japanse taal wordt aan kleuren die met pigmenten worden verkregen, het achtervoegsel "wrijf" toegevoegd: sabi-suri (roest-wrijf), hai-suri (as-wrijf)... Kleurpigmenten geven hun magie enkel prijs bij het wrijven. Hogere omgevingstemperaturen zorgen voor rijkere vegetatie, waaruit volgt dat er veel meer geëxperimenteerd kan worden en daarom vind je in warmere landen traditioneel een veel rijker kleurenaanbod.

In het noordelijk halfrond zijn de ogen gewend aan grijze, groene en bruine aarde- en pasteltinten en het harde, contrasterende spel van wit en zwart, heel typerend in onze voorkeuren naar kledij en huisinrichting toe. In het Zuiden komen warme, rijke en heldere kleuren voor, alle tinten in alle schakeringen.

Eergisteren nog kreeg ik een dame in de winkel die aan het experimenteren was gegaan met haar (dure!!) verfpigmenten op biscuit en in glazuur. Ze vertelde dat het haar verwonderde dat alles weggeschroeid was. Inderdaad, de kleurpigmenten die in verf en de kunststofindustrie gebruikt worden, zijn niet bestand tegen de hoge keramische temperaturen. De meeste plastics worden verwerkt bij temperaturen die nauwelijks 300°C halen, terwijl we voor keramiek al gauw over 700°C spreken, minimaal.

Sommige mensen werken beelden af met boenwas en aanverwante producten die niet meer gebakken hoeven te worden en daar kan je dan kleur aan toevoegen die uit deze familie komt. De toestand van het pigment is statisch, moleculair gezien.

Maar keramiek, dat is een chemisch proces, er treedt een structurele verandering op tijdens het verhitten. Laagbakkende onderglazuren hebben al ongeveer de kleur die ze na verhitting zullen krijgen. Dat komt omdat deze producten gedeeltelijk bestaan uit vermalen reeds gebakken verbindingen. Maar "echte" glazuren, komen vaak groen of roze uit de emmer en bruin of blauw uit de oven.


Klanten zijn wel eens wantrouwig als ik hen een roze poeder meegeef en beloof dat het blauw glazuur zal worden... En dat is dan nog maar het tipje van de sluier die de alchemie van het keramisch proces omhult.


Hetzelfde doet zich voor met pigmenten, kleurmengsels of bodystains. De kleur die je in het potje ziet, kan nog altijd wat veranderen door de hoge temperaturen van de keramische oven. Echter, het is vaak zo dat deze pigmenten op lagere temperaturen dan weer niet helemaal tot hun recht komen en ofwel een laagje transparant glazuur vragen, of een verhitting tot 1200°C en meer.

Op mijn voorlopige De-Koploper-kleiwinkel-site/blog kan je een artikeltje lezen over het gebruik van kleurpigmenten en bodystains. Lees meer.

Tot mijn vreugde blijkt er een voorzichtige tendens naar meer kleurgebruik in de keramiek te zijn. Enfin, toch te merken in de verkoop van de klaargemaakte glazuren en pigmenten. Een overwegend wit interieur kan heel ruim en rustgevend overkomen, gedurfd kleurgebruik zegt iets meer over de personaliteit van de bewoners. Ik vind kunstenaars heel dapper als ze durven afstappen van het veilige wit-zwart-rood-trio.

Maar wat doen we nu met de onzekere keramist die mij twijfelend vraagt wat ik zou doen? Naar waarheid kan ik alleen zeggen dat ik zo veel mogelijk specialist probeer te zijn om te begeleiden in de keuze van je product om te kleuren naar het effect dat je wil bereiken d.m.v. glazuur, onderglazuur, kleurpigment, engobe... maar ik alles behalve kenner ben om kleurkeuzes te maken voor een ander. Ik heb het al meer dan moeilijk genoeg met het nemen van mijn eigen beslissingen...

donderdag 12 maart 2009

Tijd.

Tijd, het is een fictief iets, ingedeeld in fictieve jaren, maanden, dagen, uren, minuten, seconden... Fictief. En toch, gebaseerd op maancycli, gerelateerd aan volle, halve, nieuwe, eerste kwartier, laatste kwartier. Af en toe komt er wat goochelwerk aan te pas om haar slippen te vatten, zoals een schrikkeldagje om de vier jaar...

We moeten het bekennen, de natuur is veel straffer dan wij, want de dames volgen, al dan niet feilloos, haar ritme. (Eh, de mannen niet dan?!) Kindjes worden geboren als de maan in het juiste kwartier staat, honden huilen naar de volle maan, seizoenen doen (min of meer) hun ding, maar volgen elkaar wel steeds op, je baby'tjes groeien je boven het hoofd, iedereen wordt ouder en gaat dood. Amen.

We hebben er nooit genoeg van, we gebruiken de tijd als excuus als we ergens niet toe kwamen. Onverzadigbaar benutten én verkwisten we haar. En ze blijft een trotse geliefde. Ongenaakbaar schrijdt ze voort. Ze houdt geen halte en "stop de tijd", je kan het alleen romantisch zuchten als je geliefde je diep in de ogen kijkt...

Wat we doen met onze tijd, daar hebben we iets meer greep op. Wie gaat werken, hangt voor een groot deel vast aan het ritme waarin hij of zij terecht komt. Als de snelheid niet samen loopt met het persoonlijk bioritme, wordt het gevaarlijk, dan loert het stressbeest. Voldoende ontspannen en tegengewicht zoeken in je vrije tijd is dan de boodschap.

Wie zelfstandige is en dus zelfstandig moet bepalen hoe hij of zij zijn of haar dagen inkleurt, zou dat stressbeest wat beter moeten kunnen temmen. Maar de realiteit bewijst het tegendeel. Minstens net zo veel of misschien zelfs meer zelfstandigen kampen met stress. Ik ken de statistieken niet op dat vlak, maar ik praat wel met mensen. Zelfs de meest vrijgevochten kunstenaar kent het verschijnsel.
Uiteraard heeft men immers altijd te maken met deadlines, met vraag en aanbod, met concurrentie, met een heleboel zaken die je niet in de hand hebt.
...

Dit gemijmer kwam er niet zo maar. Eind vorig jaar heb ik ook de hete adem van het stressbeest gevoeld. Overdag optimaal functioneren van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat, strakke planning en te-doen-lijstjes opstellend en afvinkend, net op tijd of net iets te laat gedaan mét het verzinnen van een excuus voor de betrokken partij... Maar 's nachts deed mijn lichaam zijn eigen ding en strafte me meedogenloos. Ik had er toen totaal geen vat op. Een aantal tips en behandelingen, waarvan enkele zéér aangenaam, stemden dag en nacht terug wat harmonieuzer. Mijn stressbeest heeft nu een muilkorf en leiteugels, maar getemd, dat is het nog niet helemaal.

Eén van de keywords blijft ontspanning. Samen met een vriendin die de laatste maanden ook wel wat te verwerken heeft gehad, maken we er nu een punt van minimaal een uurtje in de week het werk weg te duwen en wat anders te doen. Iets met een fysiek basisingrediënt zoals wandelen, fietsen, zwemmen en zelfs kanoën staat nog op het lijstje, maar ik wil dat het eerst wat warmer zal zijn, want ik vrees dat we het niet lang droog zullen houden... Het sausje van deze momentjes is den babbel, het gegiechel, de vuile roddels en het gezaag, de domme grapjes, dingen die we alleen met elkaar delen, liefst zonder getuigen. Het verbond.

Soms heeft ze geen tijd op het afgesproken moment. Geen tijd. Ik ben al iets ouder dan zij en máák dus tijd. En ze leert bij: geen tijd vandaag, morgen proberen we opnieuw, geen uitstel tot volgende week.

Deze blog was een onverwacht iets. Omstandigheden maakten het nodig iets te doen om de leemte van een site in te vullen en, kijk, het bleek een succes. Ik voel me er heel goed bij, geniet van de respons. Het vraagt tijd, ja, tijd die ook voor mij niet oneindig rekbare limieten kent, maar het geeft voldoening, het maakt deel uit van mijn ontstressing.

En pottenbakken. Prutsen met klei, erover lezen, over technieken en glazuren nadenken, met gedachten wisselen met klanten en vrienden, cursussen organiseren en volgen...

Maar ook het fysieke draaien aan de schijf, dat geeft mij een voldoening en een rust die met niks te vergelijken zijn. Soms is het ook heel opwindend, als je een klei topje hebt bereikt en een vaardigheidje onder de knie krijgt. Een klei(n)orgasme is de beloning.


Ik weet het, het is klein bier als je ziet wat andere keramisten doen, maar het is ook helemaal niet de bedoeling op te scheppen of nieuwe records te verpulveren, het is alleen een voorbeeld van wat mij voldoening geeft, waarmee ik de tijd afrem.
En ik ben blij dat ik het met zo veel fijne mensen deel. Het verbond.
Straks mag ik weer, een paar uur winkel en mijn lieve kleikids, na de middag lesje pottenbakken.
Wat er nu stilaan ook begint te kriebelen, is de workshop met Fritz Rossmann die op het programma staat einde van de maand. Ik moet nog tijd maken om de logeerkamer wat rommelarmer te maken, ik moet nog tijd hebben om de voorbereidingen tot een goed einde te brengen, de voorraad porselein checken, de deelnemers berichten, plaats maken om al de werkjes te maken en te zetten...
Maar nu duw ik eerst mijn stressbeest in zijn kot en ga nog wat van de warmte van mijn bed genieten...
Tussen haakjes, wat de datum bovenaan dit bericht betreft, neen, u heeft er niet over gezien gisteren, ik was er wel degelijk donderdag aan begonnen, maar toen was mijn tijd weer eens op...

zondag 8 maart 2009

Verzoeknummertjes...

Weeral de voorlaatste les pottenbakken van Dirk Vanhaeren. Nog 3 keer mogen ze daarna komen, 2 keer oefenen en nog één keer les van Dirk. De onrust neemt toe. "Wat kennen we nu al, wat willen we nog kunnen?"
Dirk speelt er uiteraard handig op in en stelt enkele suggestieve vragen.
"Is er iets dat jullie nog willen zien?
Wat moet ik eens draaien?
Bordjes moeten best op een bat gedraaid worden.
Nog een potje met deksel?
Draaien van de mast?
'k Zal eens tonen hoe je handvatjes trekt..."
Daarna volgt een demo. Het is bijna een ritueel geworden, ik kan de dialogen voorspellen, de regie ligt nu volledig bij Dirk. De dames staan in een kringetje om zijn schijf. Gretig volgen ze de ervaren handen die de klei doen dansen in allerlei sierlijke vormen. Ze houden vlug een plankje onder zijn neus zodat hij de losgesneden modelletjes niet zou "inpakken" (= samenvouwen, en zonder strik, maar wel met een brede grijns!) Ze kreunen allemaal die dames, van jong tot jonge oma (zie verder): "Het lijkt toch allemaal zo simpel..."
"Maar dames", bedenk ik hier dan, terwijl ik van op een afstand genietend toekijk, "na 3 lessen van Dirk en 3 oefenavonden kunnen jullie allemaal centreren en heel degelijke cilindertjes en soeptassen (eh, paptassen voor Monique) optrekken. Wie had dat verwacht na haar eerste half uurtje vechten met de klei?"

Tijdens de oefenavonden worden eerst de lederharde potjes afgedraaid. Kritischer dan de eerste keer bekijken ze hun werkstuk. Aan de hand van de doos modelletjes die Dirk bezorgde, toonde ik hen waar ze op moeten letten voor het potje omgedraaid op de schijf staat. Eens voelen langs de wand, de inwendige vorm bestuderen om die daarna aan de buitenkant te volgen. Dikke bodem of bijna geen? Welk voetje wil ik? Wat kan? Vlakke bodem of kommetje? Snel genoeg draaien dat je de mirette zelf controleert. Nog wat meer weg halen om de vorm slanker te maken... Oei, hier zitten we erdoor. Tja, soms zijn de resultaten nog veel te zwaar, soms willen ze dan weer te veel weg halen nét daar waar te weinig klei zit... Maar meer dan eens zijn de resultaten heel goed! Trots nog een sierlijk lijntje ter versiering aanbrengen of, minder trots dan maar gewoon slim door ervaring, om een foutje te verdoezelen... Kenteken erop en op het droogrek.

Gisteren begon de les heel feestelijk. Carine, net jonge oma geworden van Una (juist geschreven, hoop ik?) tracteerde met Cava om dit heugelijke nieuws te bezegelen. Lekker!
Bij deze nog gefeliciteerd aan de jonge ouders!

Aan het einde van de middag deelde Dirk de getrokken handvatjes uit, met een "opdrachtje". De dames weten hoe laat het is... Gelukkig zit er eentje tussen die veel koeien heeft gemolken, Monique zal de demo mogen doen woensdag!

Op Youtube vond ik een filmpje dat het allemaal nog eens herhaalt. Ook het truukje om stukken te doen hechten met azijn i.p.v. gewoon met slib, wordt vermeld.



Kijken en oefenen maar!

vrijdag 6 maart 2009

Klei(ne)handjes

Klei-handjes, boetseertalent. Hoe moet je het noemen?

Ieder jaar, rond deze tijd passeren ze. De kids die hun eerste communie of hun lentefeest houden zijn hier uitgenodigd om eens iets te komen "maken in klei".

Dit schooljaar wordt er in het eerste leerjaar rond het thema Kunst gewerkt, het past mooi in het plaatje!

Twee tot drie groepen van een twintigtal jongens en meisjes maken iets wat ze aan hun ouders cadeau doen op de dag zelve. Ik mag er dus uiteraard niet over spreken wat ze hier hebben gemaakt...


Maar, met een restje van hun klei mogen ze, na de opdracht, zelf wat maken en dat doen ze meestal heel graag. En dan komen de kleihandjes boven, je ziet de "surdoués" uitspringen. Een heerlijk woord "bovenbegaafd", net niet "hoogbegaafd", gewoon "boven". Ze zitten meestal, gelukkig, al op de tekenschool en ze werken vol overgave aan hun werkjes.


Vandaag was er weer zo eentje. De maakster van dit engeltje is 6 jaar.

maandag 2 maart 2009

Lijntjes en snuiven.

Bedankt. Voor de eieren, voor de Arme Klaren. Het is droog gebleven. Net genoeg eieren waren het, want zondagochtend heb ik toch enkele druppels gevoeld en een streepje zon kon er ook maar moeilijk af...


Willekeur, het onverwachte, het grillige... Raku-liefhebbers houden van die eigenzinnige zwarte lijntjes in het witte glazuur.

En er was nieuw speelgoed. Ceraline, een soort waskrijtje met kleurpigment, bestaat ook met oxide. Op onderstaande foto heb ik het koperoxide krijtje gebruikt.

En op de volgende foto heb ik eerst gekriebeld met het ijzeroxide krijtje en daarna alles afgedekt met was, zodat er geen glazuur op zou komen. Dat stuk werd dus zwart, maar er zit nu een kleurrijk motief in het zwarte deel. Ver(r)assende resultaten!



Lijnenspel in kleur, lijnenspel in zwart-wit. Lijntjes...
En dat snuiven?
Het gerookte-haring-parfum krijg je er gratis bij!