De roep van de klei en de schreeuw van het vuur...

Ben deze voormiddag op uitstap geweest met mijn zoon, Maxime, naar Marnic. De schreeuw achterna.

Als er een raku-demo wordt gehouden in De Koploper, zie ik ze komen, de mannen. De mannen die "hun vrouw volgen". Madame maakt potjes of beeldekes, meneer stookt. Typisch. Typisch? Is spelen met vuur typisch mannelijk? Dan schuilt er vast een behoorlijk stel mannelijk hormonen in mijn lijf!

La Borne in Frankrijk, een pottenbakkersdorp vergeven van de houtovens, heeft me enkele jaren geleden zo een brandend verliefde ziel bezorgd. Al moet ik eerlijkheidshalve wel toegeven dat ik er, na het eerste bezoek, een indigestie aan "pottekes, getekend door de vlam", aan overhield. Ze doen niet allemaal zo veel creatiefs met de magie van het vuur... De oven moet soms het werk afmaken, tot zelfs bijna overnemen. Maar mensen zoals Isabelle Pammachuis en Hervé Rousseau of Isabelle Coeur en David Whitehead of Charlotte Poulsen of nog zo vele andere keramisten met talent, slagen erin eigen zaken te doen die het hout stoken enkel als meerwaarde hebben. Meer dan eens keerde ik terug, met echtgenoot, met mijn drie mannen, nog een bezoekje bij Linard en iedereen verrukt...

Thuis bleef het vuur maar branden, iedere gevulde oven deed me dromen. Ik stook elektrisch en af en toe kan je het lot wat tarten, de receptjes aanpassen en iets meer "vuur" aan je werk toevoegen, maar het blijft een externe hittebron die de chemie zijn werk laat doen, maar ook niet meer dan dat. Het vraagt veel creativiteit om iets te bereiken wat een ander niet heeft.

Een gasoven, daarmee kan je ten gepaste tijden reduceren, ingrijpen op de fysieke structuur en chemische samenstelling van klei en glazuur. De houtoven, dat is helemaal het summum op dat vlak.

Bij deze beide stookmethoden is er een wezenlijk verschil met elektrisch stoken. De vlam, in je ovenruimte aanwezig, kan je gedeeltelijk de toevoer van zuurstof ontzeggen, waardoor deze zelf op zoek gaat naar instabiele verbindingen. Twijfelend zoekend, maar zelfzeker eens gevonden, stort ze zich onverbiddelijk op het slachtoffer. Haar tong likt vragend langs de huid, dringt aan, tot glazuur of klei zich vol overgave aan haar geven. Ze is dominant, maar ook speels en ver(r)assend gul, die vlam.

Tja, ik begrijp een beetje waarom het de mannen aanspreekt...

Ik wil helemaal geen houtoven voor mezelf, dat hoeft niet, maar af en toe mee mogen proeven, dat wel.

Een paar jaar geleden moest ik een verdwaalde zending op gaan halen in het verre Geraardsbergen, bij een zekere Marnic De Lange. Amper binnen troonde de man mij mee, atelier door, deur open en... Ik stond neus aan neus met de vuurspuwende draak, het vurig monster. Trots vertelde hij me alles over zijn anagama noborigama hybride-oven. Het leek Chinees voor mij. Dat was het niet, het is namelijk Japans, een Japanse houtoven.

Waarschijnlijk zag hij het vuur meteen in mijn ogen branden, want hij nodigde me op slag uit mee te stoken in de zomer. Ik draaide vlug enkele potjes en nam deel aan het gebeuren.

Het is niet goedkoop allemaal. Oven bouwen met dure stenen, dak erboven, isoleren, een dosis hout waarmee je een volwassen living een jaar lang doorheen een strenge winter én koud voor- én koud najaar loodst... Maar wat je ervoor terug krijgt...

Wel, dat kan tegen vallen. En Marnic kan het weten! De oven geraakte niet aan zijn temperatuur, glazuren waren niet uitgesmolten, stapelingen bleken niet bestand, de oven eiste zijn deel aan gebroken stukken... Iemand zei me ooit smalend dat hij lijkt te stoken om te stoken, maar ik weet dat het niet waar is. Marnic houdt inderdaad van het "ultieme keramiekfeest" dat er omheen hangt, de sfeer met gasten die komen en gaan, gasten die accordeon spelen om het werk van de stokers te verzachten, de door Marleen (zijn toegewijde vrouw) goed gevulde tafel om de stokers te verwennen, de slapeloze nachten die het hele gebeuren omringen, een zatte kop en met rook gevulde longen... Precies, dat hoort er allemaal bij.

Alsook de verscheurende gevoelens als je ziet welke tol de oven eist, hoeveel werk in vlammen opgaat, scheurt, omvalt, breekt...

Maar, na enkele stookpogingen, veel denk- en sleutelwerk, was het deze keer een triomferende stook! Alle kegeltjes meer dan plat, ze hebben zelfs mooie glazuren verwekt.

O ja, uiteraard heeft de oven ook nu weer enkele magistrale werken van Marnic vernield. Maar, de vlammen hebben ook gegeven. Ik heb het allemaal mogen meemaken. Ik ben blij om deze ervaring.

Ik zet (morgen?) ook een diareeksje op de blog, dan kan je even luisteren, luisteren ja, naar de schreeuw van het vuur. Sssst... dan hoor je ook de roep van de klei.