Mal zijn, mal doen.

Volgende zaterdag begint de "Interactieve Mallencursus". De inschrijvingen bewijzen hoe groot de interesse voor het werk van Monika Patuszyńska is, maar ook hoeveel mensen zich wel eens willen wagen aan het maken van een mal.
Enkele jaren geleden op een keramiekmarkt in Nederland heb ik het werk van Monika gezien, het setje Tea for One. Het staat nog in mijn geheugen gegrift, vooral dan de industriële perfectie. Het was zo weg geplukt uit een design winkel.


Het vraagt een perfect afgewerkt basismodel, een groot inzicht in het maken van mallen en een gedreven hang naar perfectie bij de productie van zo'n mal. Het is niet evident de verschillende stadia van het krimpen van de klei juist in te schatten, de dikte van het aangebrachte glazuur in te calculeren om toch tot een goed passend en professioneel ogend resultaat te komen.
Dit model is er de stille getuige van dat Monika haar vak kent. Net zoals een schilder van abstracte doeken zijn kritisch publiek eerst moet overtuigen dat hij ook "écht" kan tekenen a.h.v. een aantal realistische en natuurgetrouwe studies.

De cursus is wel opgebouwd naar het huidige, meer experimentele, maar minstens even professionele werk van Monika. Daarmee wil ik duidelijk stellen dat we hier niet meteen gaan aanleren hoe je de perfecte mal maakt. De mallen die wij nodig hebben zijn goed aanzuigend, door het gebruik van het juiste gips in de juiste verhouding, en het zijn mallen van correcte basisvormen, die later de speelsheid van haar technieken ten volle tot haar recht laat komen.
Als je de techniek onder de knie hebt, staat de deur open naar meer ingewikkelde vormen, maar dat is nu niet aan de orde.

Tijd voor een beetje "spielerei". Ik worstel nog af en toe met het "andere" taalgebruik hier in West-Vlaanderen. Een mal heet hier dan ook een "moele/moule" en men weet soms niet meteen waar ik het over heb als ik over mallen spreek. Dat belooft voor de les...
In Nederland houdt men het vaak bij het woord gietvorm, dat neutraal is en ook meteen heel zakelijk zijn doel aangeeft. "Mal" heeft ook nog een andere betekenis in Nederland, namelijk gek, dwaas. Zaterdag staat in het teken van het mal-zijn of het mal zijn of wordt het mal doen? Of giet-vormen, gietvormen of moules, met of zonder friet of toch la moule parquée? (Ik denk dat het stormachtig weer met mijn zinnen speelt...)

De twee kippen.

Benieuwd hoe het verder ging met onze 2 nieuwe bewoners?

Gezien de jeugdige leeftijd van ons buurmeisje hebben de kippen aangepaste namen, de bruine heet Mega Mindy en de witte Dora. Onze jongens hebben Mindy gebannen, met Mega (uitgesproken als Megga dan) en Dora kunnen ze leven.

Mega zat nu al 2 weken op haar stok, zonder veel beweging. Ze pikte wat als niemand bij de draad stond, verder zag of hoorde je haar niet. Dora werd uit de luier(doos) in de arena gewipt en gelijk begon de conversatie. Wat gebrabbel, waarbij ik me afvroeg hoe ze meteen wist dat er nog een kip zat. Mega besloot na wat antwoorden zelfs van haar stok te dalen. Ik was opgelucht dat ze elkaar blijkbaar terug vonden.

Dat had ik gedroomd! Mega kwam haar terrein bevechten. Als echte kemphanen stonde ze tegenover elkaar en er ontspon zich een hitsige bekvechterij met veel gekakel. De witte was toch wat verzwakt en moest tenslotte het onderspit delven. Ze zocht beschutting onder de dorre bruine varens terwijl de bruine mega-hard in haar gat begon te pikken. Ik begon nu toch te twijfelen over de reünie, heeft een kip voldoende geheugen om zich haar oude erf-genote te herinneren? Ik tikte even tegen de draad om de oneerlijke strijd te stoppen. Wat volgde was een heerlijke tango. De bruine toonde dat alles van haar was, Dora daagde net genoeg uit, om dan toch weer weg te lopen als Mega het op haar kippenheupjes kreeg. Tja, de witte gaf zich niet echt gewonnen, maar voorlopig was de bruine wel de baas.

's Avonds werd er druk gespeculeerd hoe dit ging aflopen. Mijn mannen dachten dat Dora, eens hersteld, haar plaatsje naast Mega zou krijgen. Ik vroeg me luidop af of het "eens de baas, altijd baas" niet zou worden. En kijk, de volgende dag bleek al dat het manvolk gelijk kreeg. De "zussen" lopen nu rustig naast elkaar te pikken. Het is voor allebei een duidelijke verbetering.

Merel is even komen inspecteren en liep al meteen een rondje met Dora onder de arm. Ze zag dat het goed was.

Ter zake.

Naast een column moet een beetje krant natuurlijk ook over wat serieuzere zaken berichten...

Gelukkig meteen stof gevonden toen ik even een bijpassende afbeelding zocht om het vorige berichtje wat in te kleuren. De foto van de eieren, haalde ik uit een artikeltje bij de nieuwsberichten van een museum in Groningen, Nederland.

De Franse top-ontwerper Philippe Starck, op zich al een blogartikel waard, mocht er een paviljoen inrichten en dat bleek een jaar geleden de ideale omgeving voor een deel van een groots opgezette tentoonstelling rond Chinese kunst, op basis van de geschiedenis van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, die aan de basis van de invoering van het porselein in Europa ligt: Go China!

Het project is ten einde, maar je vindt nog heel veel info op de interessante site van het museum. Er is nog steeds een vaste collectie Aziatisch keramiek. Het is trouwens een samenwerkingsproject tussen enkele Nederlandse musea: het Groninger Museum, het Amsterdams Rijksmuseum, het Gemeentemuseum Den Haag en het Keramiekmuseum Princessehof. Ze hebben alles gebundeld in een overzichtige website. Een must voor de liefhebbers!

Nu is kunstgeschiedenis niet meteen mijn favoriete vak, maar je vindt er de merktekens van de verschillende dynastiën, de zegel- en symboolmerken en een overzicht van de Europese afbeeldingen die je terug vindt op Chinees porselein. Alles netjes en overzichtelijk geclasseerd.

Je kan met de zoekfunctiewerken per streek, tijdstip, stijl of whatever topic opzoeken. Je kan zelfs vragen stellen over van alles behalve de waarde van een stuk. En dan sta ik toch wel even paf van de schat aan informatie die hier zo krachtig werd gebundeld!

Op bovenstaand porseleinen bord zie je de kruisiging van Christus met een duidelijk Chinese invloed...

Bij deze: een tip voor de liefhebbers of de Chinese(!) vrijwilligers die info (moeten) zoeken over het onderwerp. Of, wie weet, een doel voor een citytrip voor een overtuigde en achteraf ook onderlegde keramist.

Nieuw rubriekje?

Als dit nu een krant was, dan had ik zeker een nieuw rubriekje, een column (Wikipedia: een kort stukje proza waarin de auteur spits en uitdagend zijn mening ventileert) of op een z'n minst een heerlijke strip! Er is opnieuw uitbreiding in onze dichte familiale kring. Neen, zwanger zijn zit er helemaal niet meer in (heerlijk uitdagend stukje proza...) en een tweede lief, enfin een lief voor de andere zoon, bedoel ik dan, is ook niet echt in zicht. Tenzij ik iets heb gemist.

Neen, we hebben sinds kort 2 kippen.

Het verhaal.

Onze buren zijn jonge mensen, 3 kindjes, een open en vrij lege tuin met een kippenren en een voliere. De liefde voor de vogels heeft de dame in kwestie van huis uit meegekregen (het uitdagend stukje proza, weet u wel?!). Een tweetal zomers geleden kwamen de kippen erbij. De oudste dochter, Merel (neen, geen vogeltje, een eeuwig lachend meisje), toen zo'n 5 jaar oud, liep al snel rond met één of twee beesten onder de arm. Men kiest er, toch wat de kippen betreft, voor de vrije opvoeding en de beesten mochten dus zo in de tuin rond lopen, achter het huis, naast het huis, in de voortuin en ten slotte ook op straat. Dat laatste was niet echt de bedoeling, maar die kippen hebben niet helemaal hetzelfde begrip van territorium. Mijn zoons hebben de bruine en de witte kip af en toe terug naar huis gejaagd omdat ze hun leven waagden tussen de auto's.

Blijkbaar hebben ze op een bepaald moment de benen, eh, de vleugels genomen en zijn ze niet meer terug gekeerd. En blijkbaar werden ze deze zomer vervangen. De biokippen van weleer, die groene colesterol-arme eitjes legden, wel geknipt, maar toch vliegziek waren, werden ingeruild door gewone witte-eieren-leggende-en-niet-vliegende exemplaren, die blijkbaar een iets minder vrije opvoeding genoten. Af en toe werd er zo druk geproduceerd, dat ook wij in de opbrengst deelden.

Maar nu, tegen het vallen van de bladeren, is de bruine kip terug gekeerd van vakantie. Alleen, ze wilde ook wel haar territorium terug en bleef maar vechten met de nieuwe bewoners. En zo stonden ze, op zaterdagmiddag aan de draad, net toen wij druk in de weer waren om op te ruimen want er werd bezoek verwacht.

Achteraan in onze tuin is een hok waarin een paar jaar fazanten hebben gezeten, eentje die hier ook was binnen gevlogen op een keer, door niemand in de buurt gemist werd en niet meer weg wilde, en een tweede, een mannetje, dat we er als gezelschap en met het oog op kleintjes hadden bijgekocht. Maar het boterde niet zo goed in de menage en blijkbaar is het kweken van fazanten niet zo evident... Ten slotte zijn ze na jaren allebei gestorven, eerst Fraza, daarna ook Fonzie.

Onze buren hebben de fazanten nog eten komen geven in de vakantie en nu was hun vraag of die bruine kip niet bij ons mocht, in het hok, dat ook draad bovenaan had, indertijd om de katten weg van hysterische Fraza te houden. Daar kon ze niet meer weg vliegen...

Goed idee, Merel pakte haar bruine vliegkip onder de arm en kwam ze in ons hok steken. Ondertussen was dat hok een varenjungle geworden, er moest dringend wat gesnoeid worden! En gisteren stond mijn buurvrouw aan de deur met een lege doos Pampers. De doos bleek niet echt leeg, de witte kip zat erin. Een beetje mager en wat kaal geplukt, maar duidelijk fit. We waren allebei verheugd dat de "zusjes" herenigd zouden worden.

Wordt vervolgd...

Kaolien.

Victor Greenaway is een goede en geanimeerde verteller, zoals ik al zei. Hij had een leuke anekdote over de porselein die hij gebruikt. Het is een soort die gemaakt wordt door Imerys, een Frans bedrijf in Bretagne. Hij vertelde dat de fabriek de ontginningsrechten heeft gekocht van een kaolienmijn in New Zealand. (New Zealand ligt naast Australië, waar Victor vandaan komt en tot voor kort een groot deel van het jaar verbleef.) De Fransen voeren de delfstof kaolien, basis om porselein aan te maken, in vanuit New Zealand naar Frankrijk. Hun porseleinbroden, aangekocht door Victor, werden dan naar Australië verscheept. Victor draaide dan in Australië het porselein tot afgewerkte keramiek, die dan op zijn beurt terug werd verscheept om in het Europese continent in galerijen tentoon te worden gesteld... Of hoe hij van kaolien een beetje wereldreiziger maakt.



Grotere kaart weergeven

Ik ben eens even gaan kijken naar de streek van Bretagne, waar de fabriek gelegen is. Hier, op de satelietfoto van Google, zie je duidelijk de witte kaolien, die aan de oppervlakte komt. Een klant vertelde ooit dat je de brokken zo kan rapen langs de weg. Of je er iets mee kan doen, is een andere zaak?!



Als eeuwige keramiektoerist, ben ik ook even de streek virtueel gaan onderzoeken. Ik vond een mooie site van het plaatsje Ploemeur met Kergantic, waar een grote kaolienmijn is, in Bretagne. Bij de originele fotogallerij vind je een mooie reeks sepia zichtjes uit vervlogen tijden.

Alweer een mogelijke nieuwe vakantiebestemming?

Blij weerzien...

Vorig weekend was ik in Brasschaat, mijn ouderlijke thuis bij mijn mama, op bezoek. Ik wist dat Victor Greenaway er ook was, op misschien 1 km van de deur om een workshop te geven in Atelier de Cirkel. Ongeveer 2 jaar geleden was hij hier, in De Koploper, om een workshop te geven. Als het even kon, wilde ik hem wel terug zien. Maar het paste helemaal niet in het programma die dag...
Toen belde er een vriend, die wist dat Victor een lezing gaf in Zottegem, een lezing met demonstratie, op dinsdagavond. Er was blijkbaar geen bezwaar dat ik even mijn neus binnen zou steken. Toen mijn winkel dicht was, reed ik er naartoe. 60 km is nog altijd veel minder ver dan Orvieta, Umbrië in Italië, waar vandaan de mails van Victor de laatste tijd komen.



De lezing was bezig toen ik binnen kwam, in een verduisterde ruimte. Tijdens de pauze liep ik op hem toe. De man was zeer aangenaam verrast dat ik tot daar was gekomen! Hij vroeg naar mijn familie, vertelde de laatste nieuwtjes over de zijne. We bespraken zijn nieuw werk, dat ik heel verfrissend vind. (Kijk eens op zijn site, klik op zijn naam, hierboven.)
Daarna gaf hij een demo. De foto's zijn wel van een iets mindere kwaliteit, want ik had enkel mijn gsm bij met ingebouwd fototoestel. Hij heeft me een aantal vragen beantwoord, nu kan ik ze stellen, nu ik zelf al eens met het witte goud aan de slag ging. Ik heb er veel van opgestoken, in die korte tijd. Let ook op de concentratie waarmee hij die grote vorm afwerkt tussen twee metalen lomers, getuigend van een uiterst stabiele hand en jaren ervaring.
Vriendelijke, innemende, grootse man, met een enorme vakkennis en de nodige flair om zijn verhaal te brengen, ik hoop dat ik hem ook nog eens kan uitnodigen om bij mij te werken. Volgend seizoen misschien?...
O ja, voor mijn collega porselein draaiers, we hebben ons vragen gesteld over zijn struukje met het trommelstokje, het antwoord kan je zien op de diamontage.
Merci mensen in Zottegem dat ik erbij mocht zijn.
Merci Victor en tot gauw!

Sgrafitto.

De techniek van het krassen. Het heeft me tot nu toe niet echt zo veel gezegd. In het kader van de workshop van het werken met engobe heb ik het wel eens geprobeerd, maar echt mooie resultaten verkreeg ik niet.
Tot ik deze ochtend weer eens even een keramisch begrip intypte, liet Googlen en op deze site terecht kwam: Moon Willow Studio . Megs Waterous, een vrouw veronderstel ik, maakt keramisch werk dat voor een groot deel onder die noemer valt. En wat voor werk!

Eerst even uitleggen wat sgrafitto is. De term betekent krassen. De meest eenvoudige vorm is het inkrassen van motieven in de leerharde klei. In een volgend stadium kan je eerst een gekleurde laag aan gaan brengen op je ongebakken werkstuk, een gekleurde sliblaag (pure ingekleurde klei, liefst dezelfde als je werkstuk, maar zeker zonder chamotte, met een kleurend oxide of een body stain) of (sinter)engobe (een soortgelijk recept waarbij een klein of groter gedeelte van de klei vervangen is door glasvormers en eventueel smeltmiddelen, maar nog steeds onvoldoende om van een glazuur te spreken). Engobes geven een mat oppervlak. Om de kleuren intenser te krijgen, kan je er achteraf nog een transparant glazuur over leggen.

Tot zo ver het zuiver technisch gedeelte van het verhaal.
De gekleurde lagen op elkaar maken het wel mogelijk om daarmee te gaan spelen. Als je doorheen de bovenste laag krast, komt de onderliggende tevoorschijn. Met leerharde en dus ongebakken klei komt dan de kleur van de klei in die groeven. Je kan dit 'netjes' gaan doen, zoals een glasraam, maar je kan ook speels 'gewoon' wegkrassen, zonder gelijke diepte aan te houden.
Dan krijg je dynamische werkstukken zoals je hier ziet.

Ook in glazuurlagen over elkaar kan je gaan krassen om de ene laag doorheen de andere te halen. Daarover later wel eens meer, als ik weer eens een andere keramist vind die daarmee mooie dingen maakt...