Pagina's

maandag 19 januari 2009

Keramiekbenodigdheden en pottenbakken...

Zonder nu meteen etymologie of semantiek te gaan bedrijven, wil ik vandaag toch eens stilstaan bij deze 2 woorden. De Gouden Gids schrijft ceramiek met een c, maar Google suggereert bij deze zoekterm dan beleefd: bedoelde u: "keramiek"? Keramiek, het is voor velen toch een beetje vaag. In De Koploper krijg ik soms de vraag of dit nu "echte" keramiek is en "hoe het zit met porselein?" Bij de aanvang van mijn opleiding in Syntra West in Brugge, stond in het eerste hoofdstuk dat keramiek uit het Grieks komt en gebakken klei betekent en in Wikipedia zou dat woord de vertaling van "een drinkvat, meestal uit gebakken klei vervaardigd", zijn. Hoe het ook moge zijn, men kan ervan uitgaan dat er hier en nu gebakken klei mee wordt bedoeld en dan valt porselein daar ook meteen onder.
Maar wat dan met keramiekbenodigdheden? Op zich al een heel ongewoon woord want als de klei gebakken is, dan heb je niet te veel meer nodig, alleen een meubel om het stuk in of op te zetten. En dat bedoelt men hiermee toch niet?!
Wat toegeeflijker zijn dan, misschien zijn die benodigdheden bedoeld om de keramiek te maken, kortom om met klei te werken, klei te bewerken, klei te bakken... Kleibenodigdheden?
Laatst belde er iemand om mij te vragen of ik ook groene klei verkocht. "Ja", antwoordde ik wat aarzelend, want ik kreeg niet echt meteen de indruk dat deze man op zoek was naar de specialiteit van gekleurde kleisoorten die groen, roze of blauw uit de oven komen. Inderdaad, deze persoon wou medicinale groen klei om gezonder en mooier van te worden...
Het blijft moeilijk te omschrijven wat De Koploper verkoopt. "Alles voor de pottenbakker en de keramist" heb ik erbij gezet, om die klip te omzeilen.

Maar dat gezonder en mooier worden? Als het even wat minder gaat in je dagelijkse leven, als je de stress wil verlagen, als je plots veel vrije tijd of energie hebt, als je midlife-crisis je alle kanten van de kamer laat zien of gewoon, als je eens iets anders wil proberen, dan zou je kunnen beslissen dat klei een goed wapen is om al die kwalen te lijf te gaan. En nu bedoel ik geen medicinale groene klei, maar de "gewone".

Sinds ik hier in West-Vlaanderen gestrand ben, heb ik me voorgenomen mij niet toe te leggen op het plaatselijke dialect, deels omdat het onbegonnen werk is met mijn tongval, deels omdat ik er gewoon te lui (hier is dat: "te leeg", prachtig toch?!) voor ben. Maar in deze business moet ik toch toegeven dat ik het Westvlaamse "klitte" verkies boven het Antwerpse "klaai"... Het klinkt alvast veel verfijnder, veel hipper en een beetje properder. En ook bij "moosn en brieln" stel ik mij heel andere dingen voor dan bij "prutse en knoeje".
En nu dwalen mijn gedachten onmiddellijk af naar de eerste lessen pottenbakken die net begonnen zijn. De dames kwamen toe, luisterden braaf, zij het lichtjes ongeduldig en vol verwachting naar de inleidende woorden die de klei-goeroe over hen heen goot. Kwam die daarna nog met de ritus van het kneden af, terwijl hun ogen pas begonnen te blinken bij de demo. Je zag ze denken: "Dat kán toch niet zo moeilijk zijn, het ziet er zo simpel uit?"

Plichtbewust togen ze daarna naar de gipsblokken om hun klei luchtvrij soepel te kneden. Vooral de hoop dat die dan ook gewillig zou worden, gaf de doorslag. Met een flinke knal het handjevol geknede klei op de schijf en een duik in het water. En dan... blijkt dat het toch allemaal niet zo eenvoudig is.



Om nog maar eens op de woordenschat terug te komen: pottenbakken? Dat bakken is waarschijnlijk het meest eenvoudige van het procédé, de biscuitbrand toch zeker. Maar vooraleer dat potje in de oven staat? Wat daar allemaal niet aan vooraf gaat? Kneden, centreren, optrekken, randjes bijsnijden, vormen, schrapen, lossnijden, van de schijf halen, afdraaien en ten slotte opgelucht en een beetje trots markeren... De dames weten er ondertussen alles van!

Soms denk ik dat het Engelse "throwing a pot" veel dichter het beeld benadert dat ik hier wekelijks mag aanschouwen. Ideaal om zich eens flink te laten gaan. Het zal ook minder frusterend werken dan potten-bakken, daar ben je dus zo vlug nog niet aan toe. De Franstaligen, die zijn veel voorzichtiger: "tourner, faire de la poterie", het laat veel interpretatie toe.

Als je erover begint na te denken zou je snel een taalfylosoof worden bij deze verschillende benaderingen. In het Engels zit je bij de basis, de initiële handelingen, voor iedereen toegankelijk, in het Frans pakken we de koe bij de horens en gaan draaien, "poterie" maken, al weten we nog niet precies wat het zal worden en de nuchtere Nederlandstalige of Vlaming, die denkt alleen maar aan het resultaat, de beloning, het bakken.

Ik ben benieuwd hoe de dames er morgen over zullen denken, bij les drie van de reeks...


Geen opmerkingen: